Toespraak van de Eerste Minister voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties

Meneer de Voorzitter,  

Geachte collega's,  

 

Dames en heren,

 

Deze week komen wereldleiders samen bij de VN met slechts één doel voor ogen: een uitweg vinden uit conflicten zoals in Soedan, het Midden-Oosten, Oekraïne en vele andere regio's.

 

Deze conflicten komen akelig dichtbij, brengen oorlog, hongersnood en vreselijke tragedies met zich mee, die gezinnen en samenlevingen diep raken.

 

Wanneer we terugkijken op de geschiedenis, leren we een belangrijke les.

 

Kort nadat Andrey Sacharov in 1955 de eerste waterstofbom had ontwikkeld voor de Sovjets werd hij geconfronteerd met de gevolgen van de nucleaire wapenwedloop en de Sovjetdoctrine.

 

Hij besefte dat mensenrechten en menselijke waardigheid niet alleen essentieel waren voor nucleaire veiligheid, maar ook voor het voorkomen van oorlog.

 

Deze overtuiging maakte van hem een internationale pleitbezorger voor mensenrechten, wat uiteindelijk leidde tot zijn Nobelprijs voor de Vrede, twintig jaar later.

 

Het Nobelcomité benadrukte dat Sacharov “streed tegen machtsmisbruik en alle vormen van schending van menselijke waardigheid.”

 

Vandaag, in een wereld waarin menselijke waardigheid en de rechtsstaat steeds vaker worden ondermijnd, is het belangrijk om Sacharovs erfenis in gedachten te houden.

 

Waar respect voor mensenlevens en de rechtsstaat vervagen, sluimeren gewapende conflicten.

 

De geschiedenis herhaalt zich misschien niet exact, maar ze rijmt wel.

 

 

*****

 

In het Midden-Oosten heeft de jarenlange ontmenselijking van de vijand geleid tot een vicieuze cirkel van geweld, waarbij in minder dan een jaar tijd meer dan 40.000 mensen zijn omgekomen.  

 

Dit door mensen veroorzaakte conflict is een van de dodelijkste in decennia.

 

Het begon niet met de verschrikkelijke terroristische aanval op Israël, waarbij meer dan 1.400 Israëlische burgers bijna een jaar geleden werden vermoord.

 

Maar op 7 oktober erkende België onmiddellijk het recht van Israël om zichzelf te verdedigen, en we riepen op tot de onvoorwaardelijke vrijlating van alle gijzelaars.

 

 

Bijna een jaar later moeten we helaas vaststellen dat de extremen aan beide kanten nog steeds de boventoon voeren. Fanatici geloven dat militaire macht dit conflict kan beëindigen. Dit is een illusie.  

 

Vrede vereist een doordacht stappenplan en politieke moed, geen tactieken om nog een dag langer aan de macht te blijven.

 

Al maanden roepen we op tot een onmiddellijk en blijvend staakt-het-vuren, maar dat lijkt verder weg dan ooit. De vijandelijkheden moeten stoppen voordat de hele regio in geweld wordt meegesleurd.

 

Daden spreken luider dan woorden.

 

België heeft een wapenembargo opgelegd.

 

We zijn altijd doorgegaan met het steunen van UNRWA en andere humanitaire organisaties.

 

Samen met de EU hebben we sancties opgelegd aan Hamas, maar ook aan extremistische kolonisten en kolonistenorganisaties.

 

Met elk onschuldig leven dat verloren gaat in Gaza en elke ontdekking van een dode gijzelaar, lijken de vooruitzichten op vrede verder weg dan ooit.  Vandaag ligt Gaza in puin. Meer dan 15.000 mensen hebben protheses nodig vanwege verloren ledematen. Van hen zijn 10.000 kinderen. Waar is de menselijke waardigheid in dit alles?

 

Toch is er een uitweg.

 

Ik ben ervan overtuigd dat dit begint met het erkennen van het bestaansrecht van zowel Israël als Palestina, op basis van de grenzen van 1967.

 

We moeten samenwerken met Palestijnse en Israëlische leiders die deze rechten erkennen en die zich verzetten tegen zowel antisemitisme als anti-Palestijnse retoriek.

 

Pas dan kunnen we beginnen met het uitstippelen van een haalbare tweestatenoplossing.

 

*****

 

Meneer de Voorzitter,  

Beste collega's,

 

Vladimir Poetin voert nu bijna twee jaar oorlog in Europa.

 

En er is één simpele waarheid:

 

Hij kan de illegale en ongeprovoceerde invasie van Oekraïne nu stoppen.

 

Zijn waanzin heeft nog steeds verwoestende gevolgen voor het Oekraïense volk.

 

Eén man alleen kan de moord op duizenden burgers stoppen.

 

Kan een einde maken aan het voortdurende geweld tegen Oekraïners, wier toekomst hij in de wacht heeft gezet.

 

Alleen hij kan een einde maken aan de beschietingen, bombardementen en willekeurige aanvallen op bruggen, wegen, energie-infrastructuur, ziekenhuizen, scholen en huizen.

 

Ongehoorde wreedheden zijn vastgesteld door verschillende onafhankelijke internationale onderzoeken.

 

Geen van ons mag de andere kant op kijken.

 

Het afgelopen jaar heeft het Belgisch Oekraïne-fonds 1,7 miljard euro besteed aan militaire uitrusting, humanitaire hulp en de wederopbouw van de zwaarst getroffen regio's in Oekraïne.

 

Het Belgische ontwikkelingsagentschap helpt Oekraïne met herstel en voorbereidingen voor toetreding tot de Europese Unie.

 

Het Oekraïense volk staat op het punt opnieuw een koude winter tegemoet te gaan.

 

Daarom werken we aan het winterbestendig maken van de energievoorziening in honderden ziekenhuizen.

 

In de afgelopen twee jaar hebben we vaak de woorden uitgesproken: “zolang het nodig is”.

 

We menen dat serieus.

 

Terwijl de Russen doorgaan met het bombarderen van steden, is de oproep van Oekraïne om meer luchtverdediging een kwestie van pure zelfbescherming.

 

Hoe anders kunnen ze hun burgers veilig houden?

 

De opbouw van een sterke Oekraïense F-16-vloot is een integraal onderdeel van onze steun.

 

We zullen al onze gevechtsvliegtuigen overdragen wanneer ze uit dienst treden bij de Belgische luchtmacht.

 

Dit komt neer op minstens 30 vliegtuigen in de komende jaren.

 

We willen het Oekraïense volk beschermen. De agressor zal niet winnen.

 

En daarom blijft onze steun aan Oekraïne onverminderd.

 

Voor al degenen die naar vrede streven: die zal pas komen wanneer we president Poetin dwingen zijn agressie tegen Oekraïne te stoppen.

 

*****

 

Dames en heren,  

 

Het is duidelijk dat we in een gepolariseerde en diep verdeelde wereld leven.

 

Dat zou ons kunnen doen geloven dat multilateralisme op alle niveaus heeft gefaald. Maar dat zou een vergissing zijn.

 

Een jaar geleden werd een verdrag aangenomen dat de biodiversiteit op volle zee beschermt.

 

Dit collectieve initiatief bewijst dat het nog steeds mogelijk is om verenigd te staan in het licht van klimaat- en milieubedreigingen.

 

De wereldwijde aanpak van MPOX en de reactie van het Afrikaanse CDC op de uitbraak zijn andere voorbeelden van vooruitgang.

 

De EU en België hebben aanzienlijk geïnvesteerd in de productie en toegang tot vaccins in Afrika.

 

*****

 

We hebben meer solidariteit en samenwerking nodig.

 

Deze woorden klinken misschien idealistisch en naïef.

 

Maar we kunnen de gemeenschappelijke uitdagingen alleen aangaan door samen te werken.

 

Extreme weersomstandigheden nemen wereldwijd toe.

 

Vorige week veroorzaakte hevige regenval nog overstromingen in grote delen van Oost- en Centraal-Europa.

 

Onze planeet en al het leven dat erop bestaat, staan voor enorme uitdagingen.

 

Maar dit is niet het moment om te wanhopen en onze ambities te temperen.

 

Wel integendeel.

 

Menselijke vindingrijkheid, duurzame concurrentie en diepgewortelde gedragsveranderingen kunnen de effecten van klimaatverandering verzachten en ons helpen ons aan te passen.

 

We hebben onze inspanningen verdubbeld om onze ambities op het gebied van klimaat en oceanen nog verder te verhogen.

 

We zijn bereid samen te werken met onze partners, vooral in de meest kwetsbare Afrikaanse landen, door hen financiering en capaciteitsversterking te bieden.

 

Deze herfst zullen de COP-bijeenkomsten over biodiversiteit in Cali en over klimaat in Bakoe opnieuw sleutelmomenten zijn voor de toekomst van de mensheid en de planeet.

 

*****

 

Jarenlang hebben we gesproken over conflictpreventie, vredesopbouw en vredeshandhaving.

 

Toch zijn conflicten talrijker, dodelijker en langduriger geworden.

 

Het aantal gedode hulpverleners heeft een recordhoogte bereikt.

 

Het aantal vluchtelingen blijft jaar na jaar stijgen.

 

Onze gemeenschappelijke menselijkheid lijkt in een diepe crisis te verkeren.

 

En dit brengt me terug bij de lessen die Andrey Sacharov ons leerde.

 

Waar mensenrechten en menselijke waardigheid ontbreken, dreigen conflicten, en dragen de meest kwetsbaren de zwaarste last.

 

Een nieuw begin, zoals het Pact voor de Toekomst voorstelt, moet daarom beginnen met onze hernieuwde inzet voor het VN-Handvest, de rechtsstaat en respect voor menselijke waardigheid.

 

Ik dank u.